نکاتی که لازم است قبل از انجام پایان‌‌نامه دکتری مدیریت بازرگانی بدانید

نکاتی که لازم است قبل از انجام پایان‌‌نامه دکتری مدیریت بازرگانی بدانید

انجام پایان‌‌نامه دکتری مدیریت بازرگانی اخرین مرحله ی دوره تحصیلی به شمار می رود. پایان نامه دکتری از این جهت که نشان دهنده ی میزان بار علمی و آموخته های دانشجو و هم چنین قدرت تحلیل او می باشد حائز اهمیت بوده لذا لازم است تا در نگارش آن دقت و توجه کافی را خرج نمود تا بتوان یک پایان نامه با کیفیت بالایی ارائه داد. در انجام پایان نامه ی مدیریت دو نکته ی اساسی حائز اهمیت بالایی می باشند. این دو نکته عبارت اند از میزان مطالعه و دانش پایه ی دانشجو و تحقیقات فراوان دانشجو در زمینه های مختلف. برای این که دانشجو موفق به نوشتن پایان نامه ای با درجه ی علمی بالا با کیفیت شود لازم است ابتدا به طور دقیق با مراحل اصولی پایان نامه نویسی آشنا شود. سپس انجام پایان نامه را از اولین مرحله یعنی انتخاب نمودن موضوع تا اخرین مرحله یعنی دفاع از پایان نامه ی خود به درستی و طبق اصول و ضوابط تعیین شده در نگارش پایان نامه انجام دهد. جهت اطلاع از اصول معتبر نگارش پایان نامه دانشجو می تواند از منابع معتبر علمی و یا اطلاعات اساتید بهره بگیرد. همان طور که ذکر شد مطالعه ی فراوان و گسترده و هم چنین داشتن تلاش و پشتکار در تمام مراحل نگارش به ویژه در زمینه ی تحقیقات از رموز اصلی موفقیت در نگارش رساله دکتری به شمار می روند اما لازم است بدانید که این موارد به تنهایی نمی توانند منجر به بهترین شدن پایان نامه ی شما گردند بلکه ضروری است تا در کنار این موارد از تجارب اساتید و مشاوران متخصص نیز استفاده نمایید.

اهمیت مشاوره در نگارش پایان نامه دکتری مدیریت بازرگانی

رشته ی مدیریت بازرگانی از جمله پرطرفدار ترین رشته های مدیریت به شمار می آید ‌که علت این امر نیز بازار کار گسترده ی آن می باشد. البته علی رغم بازار کار فراوان تمامی شرکت های بازرگانی به مدیری نیازمند می باشند که دارای تخصص و مهارت کافی باشد. از موضوع می توان اهمیت نگارش یک پایان نامه دکتری مدیریت بازگانی با کیفیت را متوجه شد. البته انجام پایان نامه دکتری به خصوص در رشته مدیریت بازرگانی امری دشوار و زمان‌‌بر می باشد. به همین دلیل ضروری است تا دانشجویان در مسیر نگارش پایان نامه از مشاوره و راهنمایی اساتید و متخصصین این زمینه یاری گیرند. این راهنمایی ها موجب قرار دادن دانشجویان در مسیر درست می شود و دانشجو در حین نگارش مقاله ی خود به اینکه راه درستی را طی می کند اطمینان دارد و دارای آرامش خیال می باشد.

نکات مورد توجه در انجام رساله دکتری رشته مدیریت بازرگانی

همان طور که به آن اشاره شد لازم است بدانید که در حین نگارش پایان نامه باید منابع فراوانی را در رابطه با موضوع پایان نامه ی خود مطالعه فرمایید. هم چنین خود را آماده ی مسیری نمایید که لازم است در آن تلاش و کوشش فراوانی داشته باشید. افزون بر این موارد لازم است توجه داشته باشید که مواردی هم چون استفاده از موضوعات کلیشه ای، استفاده از منابع نامعتبر، استفاده از منابع محدود و … می تواند موجب کاهش کیفیت پایان نامه دکتری شما شود.

مراحل انجام پایان نامه دکتری
در ادامه ی مطلب قصد داریم به طور مختصر به بررسی مراحل انجام رساله دکتری بپردازیم. در صورتی که شما نیز قصد انجام پایان نامه دکتری برای رشته های مدیریت بازرگانی، مدیریت بازاریابی و … را دارید، ضروری است تا با مراحل نگارش پایان نامه آشنا باشید.

انتخاب موضوع

نخستین مرحله در انجام پایان نامه مدیریت بازرگانی انتخاب موضوع می باشد. لازم است دقت داشته باشید که اولین و مهم ترین موضوعی که در نگارش پایان نامه مدیریت حائز اهمیت می باشد انتخاب یک موضوع مناسب است. انتخاب یک موضوع مناسب می تواند کار شما را در امر نگارش پایان نامه تسهیل نماید اما به عکس در صورتی که موضوع مناسبی را انتخاب نکنید هر میزان هم که در انجام پایان نامه ی خود تلاش و کوشش کنید بازهم نتیجه ی مطلوبی دریافت نخواهید کرد. از جمله ویژگی های یک موضوع مناسب می توان به مطابق بودن آن با استاندارد ها و اصول پایان نامه نویسی ، دارا بودن جذابیت ، عدم کلیشه ای بودن و … اشاره نمود. برای انتخاب یک موضوع مناسب لازم است تا ابتدا موضوعات پایان ناهم های پیشین رشته ی مدیریت بازرگانی را بررسی نمایید و طبق علاقه و توانایی های خود موضوعی را که افزون بر کاربردی بودن جذاب، خلاقانه و هم چنین جدید باشد. هم چنین می توانید برای آشنایی بیش تر با پایان نامه و هم چنین ایده گرفتن برای انتخاب موضوع می توانید در جلسات دفاع سایر دانشجویان شرکت نمایید. نکته ای که در رابطه با انتخاب موضوع حائز اهمیت می باشد، توجه به تکراری نبودن موضوع می باشد. در صورتی که قصد دارید از تکراری نبودن موضوع پایان نامه دکتری خود اطمینان حاصل نمایید می توانید موضوع مورد انتخابی خود را در سایت ایرانداک سرچ نمایید. در این صورت متوجه خواهید شد که آیا پیش از شما کسی این موضوع را برای پایان نامه ی خود برگزیده است یا نه.

پروپوزال

بعد از این که موضوع پایان نامه ی دکتری مدیریت بازرگانی خود را انتخاب نمودید و استاد راهنما آن را تایید نمود لازم است تا نوشتن پروپزال را آغاز نمایید. پروپوزال در واقع طرحی اولیه از پایان نامه به شمار می رود‌.

فصل‌‌بندی پایان‌‌نامه

ضروری است تا محتوای پایان‌‌نامه ی دکتری مدیریت بازرگانی خود را بر اساس اصول کلی معین و هم چنین قوانین دانشگاه شما فصل‌بندی گردد. پس لازم است تا دانشجویان پیش از آغاز نگارش رساله ی خود نسبت به تمام شیوه‌نامه‌ها و قوانین تعیین شده ی دانشگاه‌ محل تحصیل اطلاع پیدا نمایند.

دفاع از پایان‌‌نامه

افزون بر انجام رساله دکتری مدیریت بازرگانی دفاف از آن نیز حائز اهمیت می باشد. در واقع دفاع از پایان نامه آخرین مرحله از آن به شمار می رود. اهمیت دفاع از رساله زمانی مشخص می شود که برخی از دانشجویان علی رغم نگارش پایان نامه با کیفیت در ارائه ی آن به خوبی عمل نمی کنند و زحمات خود را به هدر می دهند. مهم ترین نکات در دفاع از پایان نامه تسلط به موضوع و هم چنین داشتن اعتماد به نفس بالا می باشد. جهت ارائه ی بهترین دفاع از پایان نامه دکتری می توانید از مشاوره پایان نامه و دفاع یاری بگیرید.

انتخاب موضوع برای انجام پایان نامه دکتری مدیریت صنعتی گرایش تحقیق در عملیات

با یک جستجوی ساده، نمونه‌های مشابه زیادی از این تیتر در سایت‌ها و وبلاگ‌های مختلف مشاهده خواهید کرد. در بیشتر آن‌ها به این اشاره شده است که موضوع باید خوب باشد، پر بار باشد، بار علمی خوبی داشته باشد و… ولی به ندرت به این مسئله پرداخته شده است که چگونه و چه طور به این موارد می‌رسیم؟ این مسئله را برای انجام پایان نامه دکتری مدیریت صنعتی گرایش تحقیق در عملیات توضیح می دهیم.

موضوع خوب برای پایان نامه دکتری مدیریت صنعتی گرایش تحقیق در عملیات چگونه موضوعی است؟

اولین موردی که باید بر آن تأکید کرد، این است که انجام رساله مقطع دکتری، با مطالعات و تحقیقات مقاطع دیگر کاملاً متفاوت است. به خصوص در رشته‌های مدیریت با گرایش‌های مختلفی از نوع مدیریت دولتی، مدیریت صنعتی، مدیریت بازرگانی، تصمیم گیری و خط مشی گذاری عمومی، مدیریت رسانه، مدیریت مالی و…، دانشجو باید در پی تحقیق خود به دنبال حل مسئله و ایده پردازی نوین باشد زیرا پایان نامه در مقطع تحصیلی دکتری از نوع بنیادی است و نباید کاربردی قلمداد شود.

در طی سالیان متمادی که در این امر کار کرده و تجربه اندوخته‌ایم، بارها و بارها به این برخوردیم که دانشجو برای انجام پایان نامه دکتری، موضوع را انتخاب کرده؛ یک پروپوزال در حد قبول استاد راهنما ارائه داده؛ بیان مسئله خود را به نحو احسنت انجام داده؛ اکثر مطالعات پیشین ائم از داخلی و خارجی را بررسی کرده؛ زمانی که شروع به جمع‌آوری داده‌ها و تنظیم پرسشنامه‌ها نموده، متوجه شده است، دسترسی به تمامی اطلاعات مورد نیاز مقدور نیست!  و فقط به قسمتی از اطلاعات دسترسی دارد. بعد از چندین ماه کار کردن مجبور می‌شود موضوع انتخابی خود را به دلیل عدم استفاده از اطلاعات تغییر دهد. کاری که از همان ابتدا می‌توانست با مشورت گرفتن و راهنمایی از اساتید مجرب و دارای تجربه به درستی انجام شود و از به هدر رفتن این همه تلاش جلوگیری گردد.

به جدّ می‌گوییم برای انتخاب یک موضوع خوب جهت انجام پایان نامه دکتری مدیریت صنعتی گرایش تحقیق در عملیات و یا در تمامی رشته‌های مدیریت مثل گرایش‌های مدیریت محیط زیست، مدیریت خدمات بهداشتی، مدیریت و برنامه ریزی فرهنگی،مدیریت بازاریابی و رسانه‌ها در ورزش، مدیریت راهبردی در سازمان‌ها و رویدادهای ورزشی، مدیریت آموزش عالی، مدیریت رسانه، مدیریت مالی، بانکداری، حقوق مالی، مالی بین الملل، مدیریت کارآفرینی، توسعه، فناوری، کسب و کار و دیگر گرایش‌ها در رشته مدیریت، درست‌تر این است که از ابتدا به پایان کار فکر کنیم.

تجربه به ما ثابت کرده است برای گلچین کردن موضوع در رشته مدیریت با گرایش‌های مختلف، اول نتیجه کار را در نظر بگیریم. عنوانی که در آن نتوانیم به نتیجه مطلوب برسیم، قطعاً عنوان خوبی نیست. می‌دانیم که هدف اصلی در انجام پایان نامه دکتری ایجاد ارزش افزوده علمی و ارائه تخصص و مهارت در حوزه علوم و سازمان‌ها و نهادهای مختلف مورد مطالعه‌ی تحقیق است. چنان چه تمامی مراحل رساله دکتری کامل و جامع انجام شود ولی در نهایت نتواند ایده‌ای نو و تخصصی ارائه دهد و دربرگیرنده اکتشافات کاربردی نباشد، عملاً قابل استفاده نخواهد بود. از این جهت عرض می‌کنیم، از ابتدا به انتهای کار فکر کنید. انتهای کار برای دانشجوی مقطع دکتری، بعد از یک دفاع عالی و گرفتن تأییدیه و نمره مطلوب، سابمیت (Submit) و اکسپت (Accept) مقاله در ژورنال‌های بین‌المللی و معتبر علمی جهان است که از انجام رساله دکتری استخراج گردیده و حتماً از همان اول کار، انتخاب موضوع با ایده‌های نو و خلاقانه، در آن تأثیر مستقیم خواهد داشت.

از کجا شروع کنم؟

همان طور که قبلاً اشاره شد، زمینه تحقیقاتی که قرار است انجام دهیم به پایان آن بیشتر بستگی دارد تا آغاز. واضح است کاری به درستی به پایان می‌رسد که باب میل ما باشد. چنان چه در کاری که هیچ علاقه‌ای نداریم شروع به فعالیت کنیم، در نیمه راه دلسرد شده و اگر کلاً کار را رها نکنیم، ادامه راه را بدون تمرکز و باری به هر جهت پیش خواهیم برد و نتیجه مطلوبی به دست نمی‌آید. با این توضیح اولین و مهم‌ترین رکن اساسی انتخاب موضوع برای انجام رساله دکتری در رشته‌های مختلف مدیریت، زمینه علاقمندی دانشجو است. موضوعی را انتخاب کنید که به تحقیق و پژوهش در آن شوق و عطش دارید. این باعث خواهد شد تمام سختی‌هایی که در مسیر ممکن است روی دهد، به آسانی پشت سر بگذارید. درست است که موضوع تحقیق باید به صورت علمی و عملی، نیازهای بنیادی را برآورده کند؛ ولی از جهتی باید برای شما و مخاطب جذاب باشد و علاوه بر جلب توجه خودتان، توجه استاد راهنما، جامعه تحقیق و ژورنال‌های معتبر علمی را نیز جلب نماید.

در انجام رساله دکتری حتماً و باز هم به تأکید می‌گوییم حتماً موضوع باید بکر باشد. یعنی عنوانی که انتخاب نموده‌اید در هیچ کجا و توسط هیچ فرد دیگری مطالعه و ارائه نشده باشد. موضوعات تکراری در محافل علمی قابل قبول نیستند. برای این منظور بسترها و نرم افزارهایی فراهم شده تا با ثبت موضوع خود، بتوانید در میان کلیه عناوین قبلی جستجو کرده و از مکرر نبودن موضوع خود مطمئن شوید. از جمله این امکانات قابل دسترس می‌توان به این موارد اشاره کرد: جستجو در وب‌سایت ایرانداک، ثبت در سیستم یکپارچه کتابخانه‌های دانشگاه آزاد اسلامی یا همان «سیکا»، مراجعه به «نوسا» که همان شبکه سیمرغ است و یا جستجو در طرح‌های پژوهشی جهاد دانشگاهی. از آن جایی که اساتید و هیئت علمی از شما در مقطع دکتری در رشته مدیریت با هر گرایشی، توقع دارند موضوعی انتخاب کنید که با تحقیق در آن مرزهای دانش را در تخصص خود تغییر دهید، برای انتخاب «منحصربه فرد» عمل نمایید. یعنی موضوع مختص شما و سازگار با روحیات شما باشد.

یکی دیگر از معضلاتی که دانشجویان عزیز با آن برای انجام پایان نامه دکتری در رشته‌های مدیریت ائم از گرایش‌های مدیریت بازرگانی، بازاریابی، کسب و کار، منابع انسانی، تصمیم گیری و خط مشی گذاری عمومی، تکنولوژی، مالکیت معنوی، مدیریت نوآوری، رفتار سازمانی، آموزش عالی، مدیریت رسانه و…، دست به گریبانند، زمانبندی است. بعضاً موضوعاتی توسط دانشجو انتخاب شده که برای تحقیق و یافتن رفرنس‌های قابل دسترس و قابل انجام، همچنین به دست آوردن اطلاعات مورد نیاز و انجام تجزیه و تحلیل داده‌ها، باید زمان زیادی صرف می‌شده، حال آن که فرصتی که توسط دانشگاه در اختیار قرار گرفته است، محدود بوده و متأسفانه طرح تکمیل نشده و دانشجو به زمان دفاع نرسیده است! با این ترتیب دانشجو یک ترم تحصیلی را از دست خواهد داد و علاوه بر صرف هزینه و زمان، سرخوردگی و ناامیدیِ ایجاد شده به واسطه از دست رفتن تمامی اشتیاق و تلاش و رفت و آمدها، توان و انگیزه برای ادامه را کم رنگ می‌کند. بنابراین در نظر گرفتن زمان در مرحله گزینش عنوان برای انجام رساله دکتری، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. پس باید موضوعی که انتخاب می‌شود، آن قدر گسترده و دربرگیرنده همه چیز نباشد که مجبور به صرف زمان زیاد و نهایتاً نرساندن به وقت دفاع از آن شوید.

ساده‌ترین روش انتخاب موضوع برای انجام رساله دکتری، استفاده از پیشنهاداتی است که در مطالعات و تحقیقات قبلی در رفرنس‌ها و مقاله‌های بیس موجود می‌باشد. هر محقق و پژوهشگری، بعد از انجام پروسه تحقیق و مطالعه خود و پس از دریافت نتایج یافته‌های تحقیق و نتیجه گیری علمی و رسیدن به ارائه ایده برای حل مسئله، به نکاتی دست پیدا می‌کند که حل نشده باقی مانده و نیازمند مطالعه و تحقیق توسط هر محقق دیگری خواهد بود. استخراج موضوع از این پیشنهادها یکی از راحت‌ترین روش‌ها برای دستیابی به موضوع در گرایش‌های رشته مدیریت از جمله مدیریت تولید و عملیات، مدیریت تحقیق و توسعه، مدیریت نوآوری، مدیریت اوقات فراغت و ورزش‌های تفریحی، گرایش کسب و کار هوشمند، و…؛ می‌باشد و در اکثر موارد در همان مقاله و تحقیق به نحوه کار و روش دستیابی به هدف اشاره شده است که می‌تواند کمک شایانی به محقق باشد و تا حدودی مسیر حرکت را در همان ابتدا نشان داده است.

 

 

در پایان این مسئله حائز اهمیت است که بهترین موضوعات برای رشته‌های مدیریت در انجام رساله دکتری عناوینی هستند که قادر باشند مشکل یا مشکلات مدیریتی پیش آمده را در جامعه، نهاد، سازمان و ارگان‌های مختلف بر طرف کرده و یا راهکاری علمی برای روند پیشرفت آن‌ها ارائه نمایند. این میسر نمی‌شود مگر با شرکت در همایش‌ها، کنفرانس‌ها و گرد‌همایی‌های علمی که در این زمینه‌ها برگزار می‌گردد و معمولاً مسائل و معضلاتی که در بدنه و حاشیه‌های مربوطه وجود دارد در آن‌ها مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند و اکثراً بدون حل و راهکار مناسب باقی خواهند ماند. بی شک محققینی که از هوش بالاتری برخوردار باشند در همان جلسات موضوعات تحقیق مورد علاقه خود را به راحتی می‌یابند. دنبال کردن اخبار روز هم بی تأثیر نیست و از مواردی که در اخبار موضوعات روز در رشته‌های مدیریتی مطرح می‌شود می‌توان موضوعات تحقیقی خوبی انتخاب کرد و تضمینی برای غیر تکراری نبودن موضوع پایان نامه دکتری خواهد بود.

 

آیا دانشجوی دکتری مدیریت دولتی گرایش منابع انسانی می‌تواند خودش رساله‌اش را بنویسد و خودش انجام دهد؟

آیا دانشجوی دکتری مدیریت دولتی گرایش منابع انسانی می‌تواند خودش رساله‌اش را بنویسد و خودش انجام دهد؟

باید ببینیم هدف از نوشتن رساله چیست؟ یک «رساله» یا «تز» چه مشکلی را بیان می‌کند؟ چه کاری قرار است انجام شود؟ چقدر آن کار جدید است؟ آیا دانشجو از لحاظ روش‌های آماری یا بیان روش تحقیق در آن حدی آموزش دیده است که بتواند رساله‌اش را خودش بدون مشکل به پایان برساند یا خیر؟ مطرح کردن این سئوال که این رساله یا این پایان نامه دکتری مدیریت دولتی گرایش منابع انسانی با گرایش‌های مختلف مدیریت مثل مدیریت بازرگانی، مدیریت دولتی، مدیریت منابع انسانی و…، قرار است چه گره‌ای از جامعه باز کند، در «بیان مسئله» بسیار مهم است.

قبل از این که دانشجو بخواهد پایان نامه اصلی خود را در رشته مدیریت بنویسد، باید کار نوشتن پروپوزال را شروع کند. نوشتن پروپوزال می‌تواند با مشاوره مؤسسات مختلف انجام شود یا این که دانشجو خودش آن را انجام دهد.

انجام پروپوزال دکتری در رشته مدیریت

بهتر است این را بدانیم که اگر دانشجو در بعضی نقاط ضعیف بوده و شروع به تحقیق و پژوهش کرده است، یک سری از اصلی‌ترین مراحلی که برای نوشتن پروپوزال لازم است را، باید یاد بگیرد. یعنی باید بداند که چگونه مسئله را بیان کند (بیان مسئله را بنویسد). بیان مسئله به این شکل نیست که بخواهد از جاهای دیگر کپی کند. ابتدا باید پیشینه را مطالعه کند و در آن زمینه و عنوانی که دارد، مطالب مرتبط را مطالعه کند، ولی بیان مسئله فرمول‌های خاص خودش را دارد.  یعنی باید از توضیحات ابتدایی در مورد متغیرها و مؤلفه‌های تحقیق شروع کند، گپ مسئله یا شکاف تحقیق را بگوید، مشخص کند که در این مطالعاتی که دیده و بررسی کرده، ائم از داخلی و خارجی، بخصوص مطالعات داخلی، مطرح کند که محققان مختلف به این جنبه‌های تحقیق پرداخته‌اند. حالا دانشجو میگوید: «من می‌خواهم این جنبه را مطالعه کنم. چیزی که تا به حال مطالعه نشده و این قسمت را می‌خواهم حل کنم». بنابراین همین قضیه نوآوری تحقیق هم می‌شود. این که می‌گویند در رساله دکتری باید نوآوری تحقیق داشته باشیم، دقیقاً به همین موضوع اشاره می‌کنند. باید حتماً یک فرقی بین موضوع پژوهش و کاری که داریم انجام می‌دهیم، چه از نظر روش و چه از نظر اهداف و سئوالات با دیگر تحقیقات قبلی که تا به حال در آن موضوع انجام شده، حتماً باشد و در حقیقت یک نوآوری داشته باشد، در نتیجه از نتایج مطالعه ما نهادهای مختلف چه از نظر علمی و چه کاربردی می‌توانند استفاده کنند. پس در بیان مسئله حتماً باید شکاف تحقیق مشخص شود و دنبال کارهای تکراری نرویم. این که خیلی از کارها انجام شده و بعضاً دیده می‌شود که خیلی از دانشجویان دوباره به دنبال آن‌ها می‌روند و مجدد به همان جواب‌ها می‌رسند. باید به دنبال عنوان‌هایی برویم که تا به حال انجام نشده. می‌توانیم از پیشنهادات برای مطالعات آینده برای پایان نامه دکتری مدیریت دولتی گرایش منابع انسانی استفاده کنیم. آن‌هایی که در رشته‌های مدیریت دولتی مخصوصاً تصمیم‌گیری و خط مشی گذاری عمومی، یا رشته مدیریت دولتی، رفتارسازمانی، مدیریت تطبیقی و توسعه، بیمه، مدیریت مالی یا فناوری، کسب و کار هوشمند و… این‌ها می‌توانند خیلی از آن پیشنهادات برای مطالعات آینده استفاده و موضوعات خیلی خوبی را در آن‌ها پیدا کنند. چون وقتی یک رساله انجام می‌شود و به اتمام می‌رسد، محقق برای آیندگان و آن‌هایی که می‌خواهند در آن موضوع تحقیق کنند، پیشنهادات خیلی خوبی می‌دهد.

– انتخاب موضوع:

اولین قدم انتخاب موضوع است. یعنی وقتی موضوع انتخاب شد، شما باید یک پیشینه تحقیق از سایت‌های ایرانداک یا سیکا و یا حتی در گوگل جستجو نمایید تا مطمئن شوید آیا تا کنون تحقیقی در این زمینه انجام شده یا خیر؟

«موضوع» باید با دقت انتخاب شود. خیلی از دانشجویان می‌خواهند موضوعات سختی انتخاب کنند که اصلاً نبوده و تا به حال هیچ تحقیقی در مورد آن و حتی نزدیک به آن صورت نگرفته !

خیر! اصلاً لازم نیست که موضوع آن قدر جدید باشد که دانشجو را دچار مشکل کند، از طرفی موضوع نباید آن قدر تکراری باشد که تمام مؤلفه‌های آن یا حتی عین خودِ موضوع کار شده باشد و کاملاً تکراری باشد و دانشجو بخواهد فقط جامعه آماری آن را تغییر دهد یا برای شرکت دیگری انجام دهد. این کارها برای رساله دکتری بی فایده است و بخصوص چون در مقطع دکتری، دانشجو باید دو مقاله برای دفاع ارائه دهند و این مقاله‌ها عموماً علمی و پژوهشی خواهد بود و دارای درجات بالایی هستند، مورد قبول واقع نخواهد شد. بنابراین انتخاب موضوع در عین سادگی، در واقع می‌تواند یکی از مهمترین و سخت‌ترین مرحله از کار رساله مدیریت باشد.

موضوع در گرایش‌های مدیریت، خیلی شبیه به هم هستند. گرایش‌های مالی، مدیریت تولید و عملیات، مدیریت سیستم‌ها، تحقیق در عملیات، بانکداری، مالی بین‌الملل یا گرایش‌های مختلف کارآفرینی، دیده شده که خیلی می‌توانند شبیه به هم انتخاب شوند، از طرفی گرایش‌هایی مثل مدیریت رسانه، مدیریت آموزشی، مدیریت آموزش عالی، علوم ورزشی و… می‌توانند تحقیقات خیلی کاربردی انجام دهند.

در انتخاب موضوع رساله دکتری در پایان نامه دکتری مدیریت دولتی گرایش منابع انسانی باید خیلی دقت کرد و حتماً بیس نظری و پایه نظری در حیطه‌ای که انتخاب کرده‌ایم، موجود باشد. برای این منظور مشورت با استاد راهنما یا دانشجویانی که در مقاطع بالاتر هستند و قبلاً از رساله خود دفاع کرده‌اند و یک سال از دفاع رساله‌شان گذشته، می‌توانند راهنمایی‌های خوبی داشته باشند. همچنین یک سری از مؤسسات آموزشی که در کار رساله دکتری تبحر و تجربه دارند می‌توانند کمک‌های مشاوره‌ای خوبی به دانشجو داشته باشند.

پروسه انتخاب موضوع پایان نامه نباید خیلی حساسیت زا باشد و دانشجو در مورد آن دچار وسواس شود. وقتی دانشجو مطمئن شد که موضوع خوب است و دارای پیشینه هست و مهمتر از همه تکراری نیست، می‌تواند موضوع را به راحتی به پایان برساند و حتماً تحقیق خوبی خواهد شد.

 

چگونه یک بیان مسئله خوب برای انجام پایان نامه‌ دکتری مدیریت بازرگانی گرایش بازاریابی بنویسیم؟

چگونه یک بیان مسئله خوب برای انجام پایان نامه دکتری مدیریت بازرگانی گرایش بازاریابی بنویسیم؟

وقتی دانشجوی دوره دکتری در رشته مدیریت بازرگانی با هر گرایشی از جمله بازاریابی، یا گرایش‌های دیگر مثل گرایش‌های دولتی، بیمه، بانکداری و…، پس از انتخاب موضوع برای نوشتن پروپوزال اقدام می‌کند، اولین قدم «بیان مسئله» است. یعنی باید تشریح موضوع کنند و بگویند که چرا می‌خواهیم این کار را انجام دهیم و این رساله را با این موضوع پیش ببریم؟ هدف‌مان چیست؟ متغیرها کدامند؟ مؤلفه‌ها چیست؟ روابط چیست؟ شکاف تحقیق کجاست؟ و… .

در «بیان مسئله» عموماً اساتید دانشگاه‌های مختلف ائم از دانشگاه تهران، اصفهان، تبریز، مشهد و دیگر دانشگاه‌های معتبر، دو نظر متفاوت دارند.

بعضی می‌گویند در «بیان مسئله» محقق باید بیشتر از زبان خودش صحبت کند، یعنی بیان مسئله چیزی است که خودِ محقق با توجه به مشکلی که می‌خواهد از جامعه حل کند، یا جنبه‌های علمی یا کاربردی حیطه‌ای که می‌خواهد بپردازد، لازم است خودِ محقق توضیح دهد و کمتر از رفرنس‌های مختلف استفاده کند.

از طرف دیگر بعضی اساتید معتقدند که باید پیشینه تحقیق آورده شود، (یعنی تئوری‌ها نه مطالعات مختلف) و این که با رفرنس‌های مختلف مؤلفه‌ها را توضیح دهد و در عین حال تحلیلی هم از محقق داشته باشد و در آخر با توجه به جامعه آماری و شرکتی که قرار است کار کند، مشکل را برای آن‌ها هم توضیح دهد و نهایتاً به سوال اصلی یا مسئله اصلی برسد.

من فکر می‌کنم روش دوم درست‌تر باشد. یعنی با استفاده از مطالعات مختلف و رفرنس‌های جدیدی که می‌دهد، باید ببینیم در آن زمینه چه مطالعاتی انجام شده چه کسانی روی کدام بخش‌ها کار کردند. چون وقتی محقق نداند که در مورد آن موضوع چه کارهایی انجام شده و الان مشکل اصلی چیست، اصلاً نمی‌تواند تحقیق را شروع کند. حتماً باید بداند که آخرین پیشرفت‌ها در زمینه تحقیق مورد نظر، کجاها بوده و از آن‌ها کمک بگیرد. حتی در موضوع خودش او را یک قدم پیش ببرد و مسئله را حل کند. وقتی موضوعی انتخاب می‌شود قرار نیست به تمام جنبه‌های آن مسئله پرداخته شود. محقق می‌تواند در یک حیطه کوچکی از آن مسئله، بسیار با کیفیت کار کند و یک رساله مدیریت خیلی خوب ارائه دهد.

رشته‌های مدیریت بسیار کاربردی هستند، گرایش‌هایی مثل رفتار سازمانی، مدیریت تحقیق و توسعه، مدیریت منابع انسانی، بازاریابی، تصمیم گیری و خط مشی گذاری عمومی، استراتژی‌های صنعتی، این‌ها می‌تواند موضوعات کاربردی داشته باشد و دارای بیان مسئله خیلی خوب برای سازمان‌ها، کارخانه‌ها، شرکت‌ها و برای طیف وسیعی از نهادها نوشته شود که بگویند این مشکل وجود دارد و من می‌خواهم این جنبه از کار را دست بگیرم و آن را حل کنم.

معمولاً در گرایش‌های مدیریت بازرگانی مانند بازاریابی، رساله‌های دکتری، روش تحقیق کیفی و کمّی وجود دارد، بخش اول کیفی با خبرگان تحقیق انجام خواهد شد، با رویکردهای کیفی کدگذاری می‌شود. چه گرندد تئوری باشد، چه تحلیل مضمون باشد، چه تحلیل تم باشد. چه تحلیل محتوای کیفی ساده، در بخش کیفی با خبرگان است که معمولاً از مدیران ارشد سازمان مربوطه یا اساتید دانشگاه انجام می‌شود. در بخش کمی، چه برای اعتبار سنجی و چه برای سنخیت سنجی به روش مدرن، از آن شرکت یا سازمان دارای مشکل، می‌توانیم کارشناسان را انتخاب کرده و با پرسشنامه کمّی، کار خود را در بخش کمّی پیش ببریم.

بنابراین برای نوشتن «بیان مسئله» ابتدا یک مقدمه که در مورد موضوع بسیار عمومی توضیح داده می‌شود و بعد از آن، بیشتر متغیر وابسته اهمیت پیدا می‌کند و شروع کار باید با بیان متغیر وابسته باشد و از آن به متغیر مستقل برسیم. بنابراین دانشجو نباید به ترتیب عمل کند و از متغیر مستقل بنویسد و بعد وابسته را توضیح دهد. ابتدا از متغیر وابسته شروع می‌کند. این که چه چیزهایی روی آن اثر دارند و یک طوری از متغیر عملی به متغیر مستقل برسد.

حتماً در انتهای «بیان مسئله» که حدوداً بین ۲، ۳ و یا ۴ صفحه خواهد بود (نه خیلی کوتاه ۱ یا ۵/۱ صفحه، نه خیلی بلند مثلاً ۱۰ صفحه) باید مشکل سازمان را در آن حیطه بیان کند و بگوید که سازمان از قائده مستثنی نیست و دارای این مشکل است و ما می‌خواهیم به این شکل این موضوع را در آن به کار ببریم.

بیان مسئله خوب، به تنهایی می‌تواند گره از کار باز کند و به اهداف ختم شود. اگر واقعاً بدونیم مشکل کجا هست و برنامه چیست، به راحتی می‌توانیم اهداف را بنویسیم و به راحتی می‌تواند به دانشجو کمک کند که بعد از نوشتن بیان مسئله اهدافشان را بلافاصله بعد از بیان مسئله به راحتی بیان کنند.